Tarihi Eser Güçlendirme
Doğal afetler, zaman aşımı ya da kullanım ömrünü doldurması gibi gerekçelere istinaden, güçlendirme, takviye etme amacı ile tercih edilen bina ve tesislere bakıldığında, elbette karşınıza tarihi eser anlayışı da çıkacaktır. Geçmiş zamanlardan günümüze gelen önemli miraslar arasında bulunan bu tip tarihi bina ve tesislerinde koruma altına alınması, doğal afetlere ya da zaman aşımına karşı direnç göstermesi sağlanmak zorundadır. Gelecek nesillere bırakılacak mirasın sağlam olması, elbette en büyük önemi taşımaktadır. Burada tarihi eser güçlendirme çalışmalarında kullanılacak teknikler, klasik bir betonarme inşaat anlayışı ile benzerlik gösteriyor olsa da, çalışma prensipleri doğrultusunda ve mevcut eserin tamamen orijinal şeklinin muhafaza edilmesi konusunda, ekstra uygulamaların alınması gerekecektir.
Tarihi Eser Güçlendirme Çalışmalarında Nelere Dikkat Edilir?
Bu yönde bir çalışma yapılacak ise, mutlaka profesyonel ekiplerden, profesyonel gerçek ya da tüzel kişiliklerden yardım alınması ya da ihtiyacın belirtilmesi gerekecektir. Nelere dikkat edilecektir? Restorasyon yapılacak ise, tüm binanın karakteristik özellikleri, tüm tesisin karakteristik özellikleri dikkatli bir şekilde incelenecek, kayıt altına alınacak ve restorasyon sonucunda herhangi bir değişiklik olmadığı görülecektir. Mutlaka yapının tarihi, yapının yapılış şekli gibi bilgiler, inşa edilmesi, daha önce yapılan restorasyon çalışmaları konusunda bilgi sahibi olunması gerekecektir. Geleneksel yöntemlerin yetersiz kaldığının tespit edilmesi ya da kalacağının düşünülmesi durumunda, bilimsel ve deneyler ile ispatlanmış, geçerliliği gösterilmiş, ortaya çıkarılmış çağdaş yöntemler kullanılabilir. Ancak mevcut yapının korunması, her zaman esas ilke olmalıdır. Temel hedef ısrarla belirtildiği şekilde, bina ve tesisleri, yapılan katkılarda dahil olacak şekilde, orijinal tarzın korunmasıdır. Eksik bir parça, eksik bir bölüm bulunuyor ise, bunun yerine yenisinin monte edilmesi ya da uygulanması gerekiyor ise, mutlaka yapıya, kullanılış amacına, mimarisine uygun olacak şekilde, aynı karakteristik özellikleri yansıtılacak işçiliklerin yapılması gerekmektedir. Ayrıca restorasyon işlemine başlandığı andan itibaren, restorasyon ile ilgili yapılan en küçük işlem dahi, kayıt altına alınmalı, hangi bölüme hangi işlemin yapıldığı, hangi tekniğin yapıldığı, önceki halinin ne olduğu, yeni halinin ne olduğu gibi kayıtların tutulması gerekmektedir. Belge altına alınmalıdır. Gelecek nesillere aktarılması, tekniklerin gösterilmesi, aynı olumsuzluğun bir daha gündeme gelmesi durumunda, nereye müdahale edilmesinin mutlaka anlaşılması gerekecektir. Temel hedef nedir? Temel hedef tarihi eserlerde yapılacak, güçlendirme çalışmalarında yapılacak müdahalelerin minimum seviyede tutulması ancak, doğrudan sonuca etki etmesi olacaktır. Özgün eser anlayışı asla ortadan kaldırılmamalıdır.
Tarihi Eser Güçlendirme Nasıl Yapılacak?
Burada kriterler, dikkat edilmesi gereken kriterler belirlenmiş olmak ile birlikte, hangi teknikler uygulanacak ve güçlendirme yapılacak? Sorusunun karşılığında, bina ve tesislerde ki bakım onarım çalışmaları elbette geçerlidir. Taşıyıcı sistemler, kolonlar, kirişler, döşeme sistemleri ya da ana yük binen bölümler, duvarlar net bir şekilde incelenecek, gerekli bilimsel veriler eşliğinde hasar raporları ya da muhtemel hasar görme ihtimalleri üzerine teknikler yani çalışmalar hazırlanacak, sonucuna göre teknolojik inşaat teknikleri kullanılacaktır. Ancak perde beton güçlendirme, mini kazık sistemi, fore kazık sistemi, plastik beton kazık sistemi gibi sistemlerinin kullanılması ya da çelik konstrüksiyon betonarme sistemlerinin, ekosistemlerin yerleştirilmesi, uygulanması gibi konularda en azından dış görünüm ya da görsellik açısından birebir orjinalin yakalanması esas alınacaktır. Esas alınmasına dikkat edilecektir. Su sızdırmazlık anlayışından mukavemetin arttırılmasına, sismik tasarım anlayışından binaya gelecek ek yük anlayışından, dış etkenlere karşı dirence kadar farklı farklı tekniklerin uygulanması mümkün olmak ile birlikte, profesyonel ekip, profesyonel teçhizat, ihtiyaç duyulması halinde arkeolojik personellerden alınacak takviyeler ile durumun ortaya çıkarılıp, mevcut güçlendirme çalışmasının uygun teknikler ile yapılması gerekecektir. Sıradan şahıslara yaptırılan güçlendirme, tarihi eserler güçlendirme, takviye, restorasyon çalışmalarının neticeleri, günümüze yazılı ve görsel basından takip edilebilmektedir. Yüzlerce, binlerce yıllık tarihi eserlere uygulanan yanlış teknikler, dış mimaride orjinale gösterilmeyen özen nedeni ile tarihi dokunun bozulduğu, ek parçaların ya da müdahale işlemlerinin yapıldığının net bir şekilde görüldüğü ortaya çıkarılmaktadır. Bu yüzden ısrarlı bir şekilde minimum müdahale, orjinalin korunması şeklinde bir anlayış benimsenmiştir. Aynı zamanda bu tarihi dokunun, bina ve tesislerin ayakta kalmasını sağlayacak tekniklerin kullanılması da hedeflenmiştir. Bilimsel personellerden, mühendislik hizmetlerinden yeterli donanımlara sahip, teçhizatlara sahip teknolojik ekipmanlar ile birlikte, yardımcı malzemelere sahip gerçek kişiliklerden ya da kuruluşlardan, ihtiyaç duyulması halinde üniversitelerden, üniversitelerin ilgili bölümlerinden de takviye edilmesi, uygulanması gereken sistemli çalışmaların parçalarıdır.